Blogia
o saputaz

Luenga aragonesa

XVenas Chornadas sobre as luengas d'Aragón

L’Asoziazión Cultural Nogará-Religada organiza as XVenas Chornadas sobre as luengas d’Aragón con un programa prou majizo. Se trata d’una oportunidat asabelo d’intresán ta debatir, charrar y chuntar-se con chen que luita per l’aragonés y per o catalán d’Aragón (ista zaguera, chen prou castigada en istes tiempos).

Tos animo a que tos i pasez. Todas as charradetas y autibidaz son arrienda intresans. Encara que si cal que’n acobaltemos beluna, sin duda ísta ye a charradeta de Juan Carlos Moreno Cabrera, un lingüista de reconoixiu prestichio internazional que s’ha caracterizau per esfender siempre a las luengas chicotas debán d’as enrestidas d’o nazionalismo lingüistico d’as grans fablas.

En iste enlaz i trobarez una entrebista bien maja que le feban en El Mundo.

Norabuena a Nogará per istas XV Chornadas, asperamos que tornen a estar un esito. Pasa-zos-ie!

Programa XV Chornadas sobre as luengas d’Aragón

Lunes 14 d’abril
Zentro Joaquín Roncal (carrera San Braulio, 5). 19 oras.
"Prochectos economicos y luengas minoritarias".
Con Prames, Chelats Sarrate (Alcampell), Idearte (onso Nabar).

Chuebes 17 d’abril
Zentro Joaquín Roncal (carrera San Braulio, 5). 19 oras.
"As luengas minoritarias y o turismo. O caso de l’Aragonés"
Con Gemma Fondevila (Echo) y David Bielsa (Chistén).

Biernes 18 d’abril
Zentro Joaquín Roncal (carrera San Braulio, 5). 19 oras.
"Lenguas, dialectos, hablas y nacionalismo lingüístico"
Con Juan Carlos Moreno Cabrera (catedratico lingüistica cheneral UAM)

Sabado 19 d’abril
Pza. San Bruno. 12 oras.
Clases d’aragonés en a carrera
"A situazión d’o chistabín y o belsetán"
Animazión y autibidaz

 

O futuro ye buestro

O martes se zelebraba a primera d’as charradas d’as XIIIenas Chornadas sobre as luengas d’Aragón, que organiza l’Asoziazión Cultural Nogará-Religada.

A chen que i fuemos, yéranos en candeletas, perque nos eban charrau d’as grabazions d’a curtida chen de Parola en Pandicosa. Os "Fernandos", una d’as parellas más produtibas y treballaderas que ha dau iste chicot mundet de l’aragonés, i eban puesto bier, u ixo diziban, que l’aragonés encara se i charraba.

Muitos nos pensábanos que sería un día interesán, perque de tan raro, nos parixeba mentira lo que nos contaban d’o panticuto. Fa tiempos que no nos creyébanos que Pandicosa fuese una mena de "isla lingüistica", perque se’n trobaba cosas raras a embute. U ixo se podeba entender (’replecar’ diría un altro) d’as esfensas numantinas que bel pro-ombre de l’aragonés común (¿u abría de dezir de l’aragonés más macarronico?) feba d’as suyas "troballas".

De tan raro, parixeba mentira que o pandicuto se charrase como belaún deziba. Ixe recau de xordas interbocalicas, de condizionals imposibles, ixas trigas raras y arcaizantes... Tot isto que no se beyeba ni en Echo, ni en Chistau, ni en Ribagorza, nian en Bielsa... Tot isto se trobaba, seguntes belaún, en a Pandicosa d’as estazions d’esquí, d’Aramón y d’os pijautos con bronzeau d’ibierno.

Tamién i eba chen que anunziaba a muerte de l’aragonés d’ixes entuxanos, belaún se’n feba a mofla en autos publicos, per a man d’a Ribagorza, y comentaba con o suyo salero abitual que igual mientres el charraputiaba, eba escrabutau bel golet... Como siempre, a fabla ye capable de tot, de lo millor y lo pior de nusatros mesmos y de conseguir que as ocurrenzias amanixcan a bando, per toz es cabos d’iste microcosmos d’a locura en o que nos emos capuzau.

Debán d’a espectazión, podiemos bier en os bideos dos cosas importans, plateras, pero importans:

a) O pandicuto se charra y tiene un buen libel de conserbazión, parellano u apaexiu a o d’altros dialeutos de l’aragonés. Perque ta qui quiera bier que dellá d’o condau de Ribagorza (antis más "Condato" esen dito) se remata o mundo, cal ubrir-le os güellos ta que beigan que l’aragonés se troba con o mesmo ran de conserbazión (mesmo con más) en lugars an que igual els u no i son estaus, u no han sentiu charrar ista bonica parla.

b) Encara que belaún s’enzerrine en esfender un pandicuto rarizo y alexau d’a reyalidat, iste aragonés ye ixo, aragonés. A entonazión, as frases feitas, tot ye aragonés que podría estar de cualsiquier altro cabo, pero de Pandicosa.

A charrada y o debate posterior estió prou clarificadera y tamién dixó platero que a chen que charran as modalidaz quiere a l’aragonés. No le pareix raro, ni fan güellos de caparra, cuan sienten parlastuquiar en iste aragonés común que tantas begadas ye estau despreziau, más que más, per es que lo fan serbir, lo que ye más grazioso. Les puede chocar, pero si l’aragonés común se charra con naturalidat, si ye una barián cautibada, si qui la emplega fa un chicot esfuerzo perque l’entienda o suyo interlocutor, no i hai guaires problemas.

Entre o publico i eba tensinos que nos charrón d’ixe azeto sabor que te dixa aber perdiu l’aragonés, aber perdiu bella cosa que ye tuya. Una yaya de Pandicosa que remeró como le foteban trucos cuan charrutiaba bella palabrichona en aragonés cuan plegó en Zaragoza, nos lo dixó bien platero: "Os chóbens son o futuro".